Phân tích sự cố hệ thống PCCC không hoạt động khi xảy ra cháy

Hệ thống phòng cháy chữa cháy (PCCC) được thiết kế để bảo vệ tính mạng, tài sản và đảm bảo an toàn cho công trình. Tuy nhiên, thực tế đã có không ít vụ cháy lớn xảy ra mà hệ thống PCCC lại không hoạt động hoặc hoạt động không hiệu quả, khiến hậu quả nghiêm trọng hơn đáng kể.

Vậy vì sao hệ thống PCCC không hoạt động khi cần thiết nhất? Hãy cùng phân tích những nguyên nhân phổ biến dưới góc nhìn kỹ thuật và thực tiễn.

⚠️ 1. Thiết kế hệ thống PCCC không đạt chuẩn

Thiết kế sơ sài, đối phó để hợp thức hóa hồ sơ xin phép xây dựng, mà không căn cứ trên đặc điểm thực tế của công trình.
Không tính toán đúng tải trọng cháy, diện tích bảo vệ, chiều cao công trình, dẫn đến lựa chọn thiết bị (máy bơm, đầu phun, cảm biến khói…) không phù hợp.
Thiếu các thành phần quan trọng như: van một chiều, bơm dự phòng, bộ điều khiển tự động,…

➡️ Hệ quả: Khi có cháy, hệ thống không đủ công suất, không tự khởi động, không phủ được khu vực cháy hoặc không có phản ứng gì.

🛠️ 2. Thi công sai kỹ thuật hoặc không đúng thiết kế

Đi ống sai kỹ thuật, sai kích thước, gây giảm áp suất đầu phun.
Lắp đặt sai vị trí các đầu báo cháy, đầu phun sprinkler khiến hệ thống không kích hoạt kịp thời.
Dây tín hiệu bị đấu nối sai, không có khả năng truyền tín hiệu cháy về trung tâm điều khiển.

➡️ Hệ quả: Hệ thống “đủ thiết bị nhưng không hoạt động được”, mất tác dụng trong tình huống thực tế.

🔍 3. Không kiểm tra, bảo trì định kỳ

Nhiều công trình sau khi nghiệm thu xong bỏ quên hệ thống PCCC, không kiểm tra van, bơm, đầu báo, tủ điều khiển trong thời gian dài.
Bơm nước bị hỏng, hệ thống báo cháy hết pin, đầu báo bụi bẩn hoặc bị che khuất.
Không kiểm tra định kỳ lượng nước trong bồn, pin dự phòng, khả năng tự khởi động của bơm chữa cháy,…

➡️ Hệ quả: Khi xảy ra cháy, hệ thống “chết lâm sàng” do hỏng hóc âm thầm qua thời gian.

🔌 4. Cắt điện, thiếu nguồn cấp cho hệ thống

Hệ thống chữa cháy, báo cháy không có nguồn điện ổn định.
Không có UPS (bộ lưu điện) hoặc máy phát điện dự phòng, dẫn đến mất điện là mất luôn khả năng vận hành hệ thống.

➡️ Hệ quả: Đám cháy vừa làm mất điện vừa khiến hệ thống ngừng hoạt động ngay từ đầu.

❌ 5. Vận hành không đúng – Không có người được đào tạo

Người quản lý công trình không hiểu rõ cách kích hoạt hệ thống thủ công khi hệ thống tự động bị lỗi.
Không tổ chức diễn tập PCCC định kỳ, không kiểm tra phản ứng của hệ thống trong thực tế.
Nhân viên không biết cách sử dụng tủ điều khiển, bấm nhầm, tắt sai chế độ, hoặc không phát hiện được báo động giả.

➡️ Hệ quả: Mất thời gian xử lý ban đầu, không kiểm soát được tình huống, dẫn đến cháy lan nhanh.

📌 6. Hệ thống cũ, lỗi thời nhưng không nâng cấp

Các công trình cũ xây từ nhiều năm trước, hệ thống PCCC đã lạc hậu hoặc không còn phù hợp với quy mô, công năng mới.
Không nâng cấp hoặc thay mới thiết bị dù đã có dấu hiệu xuống cấp.

➡️ Hệ quả: Dù có đủ hệ thống nhưng hoạt động yếu ớt, chậm chạp, không đáp ứng được khi xảy ra cháy thực tế.

✅ Giải pháp phòng ngừa sự cố hệ thống PCCC không hoạt động

Thiết kế và thi công PCCC đúng tiêu chuẩn (TCVN, NFPA, QCVN…)
Chọn đơn vị thi công uy tín, giám sát chặt chẽ quá trình thi công
Kiểm tra, bảo trì hệ thống định kỳ hàng tháng – hàng quý
Đào tạo nhân sự vận hành hệ thống PCCC
Tổ chức diễn tập PCCC định kỳ để kiểm tra phản ứng thực tế
Nâng cấp hệ thống khi có thay đổi về công năng hoặc mở rộng quy mô

🔥 Lời kết

Sự cố hệ thống PCCC không hoạt động khi xảy ra cháy không phải do may rủi, mà xuất phát từ những sai sót có thể phòng tránh được. Hệ thống chỉ thực sự hiệu quả khi được thiết kế – lắp đặt – bảo trì – vận hành đúng cách.

👉 Nếu bạn đang vận hành một tòa nhà, nhà xưởng, trung tâm thương mại,… hãy kiểm tra lại hệ thống PCCC của mình ngay hôm nay.
Đừng để khi có cháy mới biết rằng hệ thống đã “vô dụng”.